Kerstverhaal – Een warme herinnering aan opa

De opa van Yvette van der Meer, redacteur van de ParkinsonFonds Nieuwsbrief, leed aan Parkinson. Zij deelt een kerstherinnering uit haar jeugd. De laatste kerst die haar opa met Parkinson nog meemaakte.

“Een flashback naar begin jaren ’80. Naar het Amsterdamse appartement van mijn opa Harry en oma Von. Ingezoomd op de keuken, de favoriete hang-out van opa. Ik zie hem nog zó voor me. Rode pepers fijnmalend in een donkergrijze granieten vijzel, voor zijn loeischerpe sambal die familie en vrienden in jampotjes meekregen. De geur van de gerechten op het fornuis genietend opsnuivend. Alvast lekker snoepend uit de pannen, en wie wilde, mocht ook voorproeven. In de huiskamer stond standaard een schaal met Indische pasteitjes op de kachel. Hapklaar op temperatuur, voor de tussendoortrek van opa en oma, of wie maar langskwam. Eten was opa’s grootste hobby en toch woog hij geen gram teveel. Achteraf bekeken, deelde hij ook meer eten uit dan hij zelf opat.

Mijn opa Harry is er jammer genoeg al ruim 30 jaar niet meer. Hij mocht 75 worden, en de laatste jaren van zijn leven leed hij aan Parkinson. In korte tijd ging hij razendsnel achteruit. Hij wandelde dagelijks flinke stukken – altijd gesoigneerd, hoed op, wandelstok mee – maar door zijn vele freezemomenten werden dat miniommetjes door het huis. Mijn opa stond vaak als aan de grond vastgeplakt, met vervaarlijk trillende benen. Daar werd hij altijd woest om, uit onmacht en schaamte naar wie het zag. Hij tekende en schilderde graag – zijn beroep was technisch tekenaar, en hij was ook erg creatief – maar die liefhebberij lukte ook niet meer. Hij voelde zich vaak beroerd en kreeg ook het uitgestreken Parkinsongezicht waardoor je moeilijk kon zien of hij nog ergens van genoot. Gelukkig vertelden zijn ogen veel. De kleinkinderen maakten hem altijd blij: door er simpelweg te zijn, of door goede cijfers te halen op school.

Aan de laatste kerst die mijn opa genietend meemaakte, bewaar ik warme herinneringen. We waren met een groot deel van de familie bij mijn opa en oma thuis. Feestjes waren altijd ‘ongedwongen’. Geen traditie van de hele avond aan een gedekte tafel zitten, meer een soort Indische foodmarkt door de hele woning. Opscheppen uit de pannen en schalen op het fornuis, op het aanrecht, op eettafel, salontafel, bijzettafeltjes, in de vensterbank. Eten deed je met het bord op schoot, iedereen veranderde voortdurend van plek. Voor mijn opa was deze setting perfect. Hij had wél een vast plekje in de hoek van de bank. Met een hoog tafeltje en wat hulp van ons, kon hij daar eten. Veel rijsttafelgerechten bestaan uit kleine blokjes vlees die ook nog urenlang hebben gesudderd: opa hoefde niks te snijden. En door de vele kruiden vond hij het gelukkig ook lekker. Zijn smaak was namelijk veranderd, op een gegeven moment vond hij alles naar karton smaken. Een grotere frustratie is niet denkbaar, voor zo’n fijnproever. We zaten spontaan om en om naast opa, om rustiger met hem te kunnen kletsen. Het gekakel door het hele huis was – snap ik nu – enorm vermoeiend voor hem. Maar hij genoot wel van de gezelligheid om hem heen.

Opa vroeg niet veel en kon steeds minder, wij wilden hem allemaal graag helpen. Op gevoel deden we waarvan we dachten dat het hem blijer of comfortabeler maakte. Nu ik namens het ParkinsonFonds zoveel Parkinsonpatiënten, onderzoekers en andere deskundigen spreek, weet ik dat we daarmee gelukkig vaak in de goede richting zaten. Ik ben heel blij dat er nu zoveel meer kennis is. De wetenschap heeft in 30 jaar grote sprongen gemaakt. En ik kan alleen maar toejuichen dat er ook meer onderzoek mogelijk wordt gemaakt waardoor het dagelijks leven van Parkinsonpatiënten stukken draaglijker wordt.”