Begint parkinson in het afweersysteem?

Onderzoek
1 maart 2020

Bij de ziekte van Parkinson sterven hersencellen af die de neurotransmitter dopamine produceren. Maar wat is de oorzaak? Begint de ziekte in het afweersysteem? Lees hier meer over het onderzoek naar het ontstaan van Parkinson.

Begint de ziekte in het afweersysteem?

Bij de ziekte van Parkinson sterven hersencellen af die de neurotransmitter dopamine produceren. Maar wat is de oorzaak? Er zijn aanwijzingen dat de problemen beginnen in het afweersysteem in de hersenen. Dr. Amalia Dolga, assistent hoogleraar bij de afdeling Moleculaire Farmacologie van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) gaat dit met subsidie van het ParkinsonFonds onderzoeken in cellen afkomstig van patiënten.

Spieren niet goed meer aansturen

Parkinson is een neurodegeneratieve ziekte, waarbij dopamine producerende hersencellen afsterven. Hierdoor kunnen patiënten hun spieren niet goed meer aansturen. Het is niet bekend waardoor die hersencellen afsterven. “We denken dat afweercellen in de hersenen, de zogeheten microglia, een rol kunnen spelen”, vertelt Dolga. Een klassiek symptoom van de ziekte van Parkinson is de vorming van Lewy lichaampjes in hersencellen. “Dit zijn klonteringen van een eiwit met de naam alfa-synucleïne. Normaal gesproken ruimen de microglia die klontjes op. Er zijn aanwijzingen dat de symptomen van Parkinson ontstaan wanneer dit niet gebeurt.

Nieuwe techniek

Samen met haar RUG-collega prof. dr. Arjan Kortholt, adjunct-hoogleraar Cel Biochemie, onderzoekt Dolga wat er misgaat bij de microglia. Een probleem is dat het bijna onmogelijk is om hersencellen van patiënten te krijgen. Maar Dolga ontwikkelde een nieuwe techniek om deze cellen te kweken uit stamcellen. Die techniek begint met gewone lichaamscellen van de patiënt, die ze met een speciale behandeling transformeert in ongespecialiseerde stamcellen. Vervolgens laat ze die stamcellen specialiseren tot microglia. “Deze methode is nog erg nieuw, mijn lab is het eerste in Nederland dat dit kan.”

Enzym met sleutelrol

Kortholt deed eerder onderzoek naar Parkinson. We bestudeerden een aantal mutaties, en denken dat een enzym met de naam LRRK2 een cruciale rol speelt. Bij patiënten werkt dit enzym door de mutaties te hard. “In een aantal gevallen gebeurt dat door een mutatie in het LRRK2 gen, maar soms zit de mutatie in een ander gen, maar heeft het wel invloed op LRRK2.

Menselijke cellen

Een mogelijk gevolg van de mutaties is dat de mitochondriën, de motoren van de cel, niet goed werken. Dolga analyseerde deze celorgaantjes onder omstandigheden van zuurstofstress en bij celdood. “We willen weten hoe mitochondriën werken bij Parkinsonpatiënten. Er is al veel onderzoek naar gedaan in proefdieren, maar die zijn niet altijd een goed model voor mensen. Daarom willen wij met menselijke cellen werken.” Het onderzoeksproject moet duidelijk maken wat de bijdrage van de afweercellen is aan het ontstaan van de ziekte van Parkinson. Kortholt: “Er is nog steeds discussie over de vraag of het een hersenziekte is, een ziekte van het afweersysteem of allebei.”

Concrete resultaten: een betere behandeling en uiteindelijk genezing van Parkinson

Met hun gecombineerde kennis over de ziekte van Parkinson en de productie van menselijke immuuncellen, hoopt het onderzoeksteam concreet een betere behandeling en uiteindelijk genezing snel dichterbij te brengen.