Doneer direct
Parkinson in een kweekschaal: dr. Mandemakers aan het woord
Dr. Mandemakers promoveerde in 2000 aan de Erasmus Universiteit (Rotterdam), zette zijn carrière voort aan de Stanford University (VS), ontving meerdere beurzen, werd gepubliceerd in gerenommeerde wetenschappelijke bladen en sinds 2013 doet hij onderzoek naar Parkinson. Alleen de allerbeste onderzoeken komen voor subsidies vanuit het ParkinsonFonds in aanmerking, waaronder het onderzoek van dr. Mandemakers: Parkinson in een kweekschaal.
Hoe voorkomen we het afsterven van zenuwcellen in Parkinsonpatiënten?
De ziekte van Parkinson is complex en uit zich in talrijke symptomen die geleidelijk verergeren. Er zijn verschillende behandelingen om die symptomen (enigszins) te bestrijden. De zo gewenste methode om de ziekte daadwerkelijk af te remmen of te stoppen is nog niet voorhanden, maar kan met dit onderzoek van dr. Mandemakers snel dichterbij komen.
Daarom is het zo belangrijk dat hij deze studie kan uitvoeren. In de nabije toekomst wordt het mogelijk zenuwcellen te corrigeren, waardoor de ziekte van Parkinson kan worden afgeremd of zelfs gestopt. Dat is mede mogelijk dankzij een uniek neuronaal modelsysteem dat dr. Mandemakers tijdens eerder onderzoek ontwikkelde.
“We kunnen nu in een kweekschaal naar menselijke zenuwcellen kijken. Dat was een paar jaar geleden nog ondenkbaar. Nu vergroot het onze kansen om succesvol in te grijpen op Parkinson.”
Dr. Mandemakers vertelt: “Eerder onderzochten we – in samenwerking met internationale onderzoeksgroepen – bij mensen met een sterk progressieve erfelijke vorm van Parkinson het proces voor afvoer van afvalstoffen in de cel. Dit proces heet ‘autofagie’ en is een soort vuilnisdienst van de cel. Wordt het afval in de cel niet goed afgevoerd, dan leidt dat tot opstoppingen en uiteindelijk het afsterven van hersencellen in patiënten. Met dit onderzoek konden we een verstoring aantonen, veroorzaakt door een mutatie in het SYNJ1-gen”.
De rol van het SYNJ1-eiwit
Eerder onderzoek toonde aan dat het SYNJ1-eiwit ook een belangrijke rol speelt in de signaaloverdracht tussen zenuwcellen, precies op de plaatsen waar ze contact maken. Daar scheiden kleine blaasjes dopamine uit, waarna die blaasjes weer worden opgenomen in de cel om daar wederom te worden gevuld met dopamine. Vervolgens kunnen ze worden gebruikt om het volgende signaal door te geven. SYNJ1 is belangrijk voor die terugopname en de vorming tot weer een normaal blaasje. Een verstoring van deze cyclus leidt tot onvoldoende dopamineblaasjes en een verstoring van de signaaloverdracht tussen de zenuwcellen. Het is nog onbekend of deze signaaloverdracht in patiënten met een mutatie in het SYNJ1-gen verstoord is. Dr. Mandemakers gaat de rol van het SYNJ1-eiwit in die recyclering van de blaasjes nader onderzoeken. “Wanneer we weten wat dit eiwit doet bij die terugopname en hoe de mutatie in het gen het proces in een patiënt precies verstoort, kunnen we dit proces proberen te herstellen en een therapie ontwikkelen. En uiteindelijk – onze ultieme droom – de ziekte daadwerkelijk afremmen of stoppen.”
De donateur is onmisbaar
Tevens deelt dr. Mandemakers het belang van donateurs die het onderzoek dragen. “Ik ben de donateurs die mijn onderzoek mogelijk maken erg dankbaar. Hun steun is onmisbaar: puur dankzij donateurs kunnen wij ons onderzoek goed uitvoeren, wat leidt tot een beter beeld van de ziekte van Parkinson. Ik ben blij dat het ParkinsonFonds en de medisch-wetenschappelijke commissie in laboratoriumonderzoek willen investeren. De patiënt heeft het meeste baat bij methodes om de ziekte drastisch af te remmen of te stoppen; die hopen we te vinden. We hopen in de nabije toekomst een grote stap te zetten – zoals met de ontdekking van dopamine: ook ontstaan uit laboratoriumonderzoek; nu profiteren patiënten daar al 50 jaar van. Door alle nieuwe technieken zijn er veel ontwikkelingen gaande, die de komende vijf jaar een stroomversnelling kunnen veroorzaken. Echt iets kunnen betekenen voor Parkinsonpatiënten is een belangrijke drijfveer. Celonderzoek in een laboratorium lijkt misschien ver af te staan van de patiënt, maar kan een betere therapie dichterbij brengen. Met alle ontdekkingen tot nu toe, plus die van de nabije toekomst, krijgen we een steeds beter beeld over het ontstaan van de ziekte. Alle kleine stapjes in het wetenschappelijk onderzoek kunnen samen leiden tot een grote stap in de behandeling van Parkinson.”
Veelbelovend en wereldwijd uniek onderzoek
Het onderzoek van dr. Mandemakers is op meerdere vlakken uniek. Zijn laboratorium beschikt als enige over huidcellen van een patiëntenfamilie met een erfelijke, sterk progressieve vorm van Parkinson. Zo’n modelsysteem – dat het ziekteproces in Parkinsonpatiënten nauwkeurig nabootst – ontbrak tot voor kort, maar is hard nodig om te achterhalen hoe Parkinson precies ontstaat. Hiermee kan de medische wetenschap mooie stappen vooruitzetten.
“Deze situatie en samenwerking met patiënten zijn uniek, we zijn wereldwijd de enigen die cellen hebben van deze specifieke mutatie.”
Doelen van het onderzoek:
- Veel meer inzicht krijgen in het ontstaan van de ziekte van Parkinson door de rol van het SYNJ1-eiwit in kaart te brengen, specifiek bij terugopname van dopamine uitscheidende blaasjes.
- Ontdekken welke processen in de zenuwcel verstoord raken.
- Herstellen van zenuwcellen en voorkomen van afsterven van zenuwcellen.
- Ontwikkelen van een therapie om de ziekte af te remmen of te stoppen.