René van Helsdingen: hoe prachtig pianospel en parkinson tóch samengaan

Zodra de gasten arriveerden op het feestelijk diner ter ere van 25 jaar Stichting ParkinsonFonds, werden ze verrast met live jazzmuziek gespeeld door het René van Helsdingen Trio. René (66) was ook één van de genodigden; hij schoof later aan bij het diner. In 2018 kreeg hij de diagnose parkinson.  

Het pianospelen werd hem met de paplepel ingegoten; zijn moeder was ook een begenadigd pianiste. René mocht al toen hij 5 jaar was op klassieke pianoles. Na tien jaar les stelde de pianodocent voor te stoppen, met de legendarische opmerking: “Je speelt nooit wat er staat!” De jazz manier van pianospelen zat er dus al vroeg in bij René. Van zijn vader kreeg hij toen hij 10 jaar was een paar jazz albums, die deze vanuit Amerika had meegebracht. Daar begon écht René’s passie voor jazzmuziek.

Begon hij eerst nog aan een studie Mijnbouwtechniek aan de universiteit in Delft, de ommekeer naar jazzmuziek kwam, bijzonder genoeg, in die tijd. Door zijn tandarts. In Delft kwam hij voor tandartsbezoek terecht bij een tandarts met een grote passie voor pianomuziek. Het werd geen gewoon tandartsbezoek; eerst even samen een halfuur pianospelen. De tandarts zag dat René talent had en vond dat hij daar iets meer mee moest gaan doen. Hij zei iets wat René’s leven een andere wending zou geven: “Weet je, René, ik kan aardig pianospelen en ben ook een aardig goede tandarts. Maar als je ergens echt iets in wilt bereiken, moet je een keuze maken voor dat waarin je heel je hart en ziel kunt leggen!” Waar zijn hart en ziel lag, daar hoefde René niet lang over na te denken; zijn jazz carrière was geboren.

Vertel eens iets meer over je jazz carrière?

René: “Ik heb een prachtige tijd meegemaakt, ik heb getourd door de hele wereld als jazzmuzikant en heb vele platen, cd’s, cassettes en filmmateriaal gemaakt. Een eigen muziekmaatschappij opgezet met 350 aandeelhouders en ik ben zelfs met mijn eigen stagebus van 12 meter lang op tournee gegaan. De bus kon aan één kant open en daar kwam het podium tevoorschijn met daarin de benodigde muziekinstrumenten. Ik wilde de muziek naar de mensen toe brengen en heb door Amerika, Canada, Europa, Australië en Azië gereisd. Zo’n mooie ervaring, echt een geweldige tijd!”

En dan krijg je parkinson…

“Toen ik 60 was, in 2017, voelde ik tijdens het opnemen van een videoclip een trilling in mijn rechterhand en het ritmegevoel was weg.”

Het was reden voor onderzoek. In 2018 kreeg hij de diagnose parkinson en ging in behandeling bij het Radboud UMC.

“De diagnose deed me niet zoveel. Er was een tremor rechts maar die belemmerde mijn pianospel nog niet echt. Ik deed voor mezelf wel onderzoek, maar verdiepte me niet in de toekomst. De vooruitzichten waren te variabel en – vooral als je op internet keek – te slecht om me daarmee bezig te houden. Dat zou me niet helpen. Bovendien: je kunt er simpelweg niet veel over zeggen, hoe parkinson loopt is ook persoonlijk. Ik denk dat ik toen heb besloten om mijzelf in kaart te brengen.”

Hij kwam in het Radboud UMC in contact met neuroloog Rick Helmich. Helmich wilde weten of het, als je emotioneel bij iets betrokken bent, resultaat heeft op tremoren. René legde op de video vast wat de parkinson met hem deed. Hiermee zelf aan de slag te gaan, gaf hem rust; het leerde hem hoe met zijn parkinson om te gaan en hij vergaarde ook meer kennis over hoe de parkinson effect had op zijn pianospel. Vervolgens ging hij nadenken over hoe hij de tremoren kon beheersen. De genoemde video is nog steeds te bekijken: Parkinson’s disease, emotional involvement, coping strategy – Rene van Helsdingen – YouTube

 

Parkinson en pianospel, dat klinkt als een ingewikkelde combinatie…

“Ik kan gelukkig nog steeds jazz spelen ondanks mijn last van tremoren en de neuropathie aan de kleine vezels. Door de neuropathie heb ik veel pijn aan armen en benen. Verder heb ik onder andere last van concentratieverlies en kan ik snel in paniek raken. Om piano te kunnen spelen, heb je normaal een ‘vol glas dopamine’ nodig, maar mijn ‘glas’ is maar halfvol. Ik doe het met dat halve glas, door obstakels weg te nemen, waardoor ik minder dopamine nodig heb. Mijn jasje uitdoen voor ik ga spelen helpt bijvoorbeeld. Ik zet ook geen muziekblad voor mijn neus, dat leidt me alleen maar af. Als het publiek ook nog stil is, dan helpt dat me enorm. En ik speel altijd met mijn vaste bandleden. Daardoor ben ik goed op ze ingespeeld en hoef ik me alleen nog maar te focussen op mijn pianowerk. Dus ik beperk onnodige hersenactiviteit tot een minimum.”

Muziek is helend?

“lk denk dat concerten met mooie muziek een goede therapie zijn voor patiënten – en voor publiek in het algemeen. Als improviserend muzikant geef ik mezelf bloot en uit ik mijn gevoelens. Ik wil graag live spelen voor mijn parkinson-lotgenoten om ze hoop te geven, voor de toekomst.”

Wat is, denk je, de reden dat het blijft lukken, dat spelen?

“Passie. Mijn passie voor het schrijven, het componeren en het spelen, dat blijft! Alles wat je met passie doet, dat drijft je. Passie is iets wat je moeilijk kunt uitleggen, dat moet je voelen. Het betekent doorgaan met alle wil en liefde. En als ik het kan, kan jij het ook! Geniet van de dingen die op je weg komen en volg je droom, ook al is het misschien anders dan ooit gedacht.”

Heb je nog een laatste, afsluitende tip voor andere mensen met parkinson?

“Ga de dingen doen die je leuk vindt, net alsof er niets veranderd is. Ga ervoor en probeer zoveel mogelijk dingen te vermijden die jou niets brengen. Dat is mijn advies.”

Het René van Helsdingen Trio heeft onlangs een album met jazzsongs uitgebracht die gaan over parkinson. Dit album is te vinden op YouTube onder Renevanhelsdingen. René treedt nog steeds op. Zodra er weer een optreden aankomt, deelt hij dit op zijn facebook pagina https://www.facebook.com/helsdingen.music.

Dit artikel is geschreven door Wendy van Wijk-Lugthart (Jowija Marketing & Events) voor Stichting ParkinsonFonds. Fotografie René: Pareltjes Fotografie.  

Gerelateerd nieuws

Onderzoek

Prof. dr. Rob de Bie wil een beter leven voor mensen met de ziekte van Parkinson

Prof. dr. Rob de Bie en zijn team onderzoeken de mogelijkheid om impulscontrolestoornissen bij mensen...

Familie

Parkinsonboksen is meer dan boksen

Leon Pijnenburg staat aan de start van parkinsonboksen in Nederland en hij ontwikkelde samen met...

ActiesPatiënten

Obstakels overwinnen voor parkinson

Rob van Bree overwint obstakels voor parkinson