Muziek als medicijn

Tips
6 januari 2017

Muziek als medicijn tegen de ziekte van Parkinson. Muziek geeft sfeer, roept gevoelens op en verbindt mensen met elkaar. Muziek kan ook heilzaam werken. Veel Parkinsonpatiënten hebben baat bij muziek als therapie of als hulpmiddel.

Muziek en ritme kunnen ons brein activeren. Door muziek als medicijn doelgericht in te zetten, kunnen motorische, cognitieve en spraakproblemen verbeteren. We schreven al eerder over de studie naar Cueing – lopen op ritme met behulp van muziek van fysiotherapeut dr. Erwin van Wegen (VUmc). Met financiering van het ParkinsonFonds onderzocht hij welke mechanismen verantwoordelijk zijn voor het effect van ritme op lopen. Om oefeningen in balans en lopen beter op patiënten af te stemmen en de therapie te optimaliseren.

Je hoeft er niet muzikaal voor te zijn.

Heeft muziektherapie direct effect, ook als je nul gevoel voor ritme hebt?

“De RAS – Rhythmic Auditory Stimulation, ritmische cues om het looppatroon te verbeteren – laat bijna altijd direct resultaat zien. Het gaat niet om muzikaliteit: een duidelijk marsritme doet een beroep op je natuurlijke loopritme. Het effect is vooral meetbaar in snelheid, staplengte en cadans; ook vermindert freezing tijdens het lopen. Wel moet de cliënt dan meestal blijvend een iPod gebruiken, al lukt het sommigen om voortaan te tellen voor ze in beweging komen. Ook stem- en/of spraakoefeningen geven dikwijls direct effect. Bij een zachte stem gebruik ik vaak ‘laag en luid’ stemtherapie, vertaald naar muzikale interventies. Ook spreken in muzikale dialogen is effectief. De cliënt praat dan op een overdreven zangerig geïntoneerde manier en/of op een vertraagd ritme. Het helpt erg als iemand de cliënt in het dagelijks leven helpt herinneren de technieken toe te passen.”

Zijn er therapeutische succesnummers, muziek of liedjes die je vaak toepast of mogen patiënten zelf hun voorkeur opgeven?

“Het motiveert, daarom is het belangrijk in te steken op de muzikale voorkeur van de cliënt. Bij RAS moet de muziek wel een duidelijke ‘beat’ hebben; lopen op een ballad zal geen effect op het lopen hebben. Ook in groepstherapie proberen we met ieders voorkeur rekening te houden. We gebruiken ook speciale loopmuziek met een extra ritmische cue, ontwikkeld door dr. Thaut, de grondlegger van de neurologische muziektherapie.”

Hoeveel behandelingen zijn nodig voor een patiënt muziek/ ritmes in zijn dagelijks leven toepast?

“Soms zelfs maar een. Als het effect zichtbaar en voelbaar is, zetten we nummers op een iPod en kan de cliënt ermee aan de slag. Qua cognitieve oefeningen rond concentratie, intitiatief nemen, denkvermogen, geheugen en plannen blijft herhaling erg belangrijk. Succes is ook afhankelijk van stimulatie vanuit de eigen woon-/leefsituatie.”

Hebben mensen plezier tijdens de therapie of is het hard werken?

Dit verschilt qua behandelvorm. De RGM – Ronnie Gardiner Methode, gericht op grote bewegingen en dubbeltaken – kan confronterend zijn. Deze therapie doet een beroep op verschillende zintuigen tegelijk, erg lastig voor mensen met Parkinson. Dan kan het confronterend zijn als een ander iets sneller oppakt. Daartegenover staat de positieve input en stimulans van de andere groepsleden. Iedereen helpt elkaar en strooit rijkelijk met complimenten. Dat geeft moed en is opbouwend. Bovendien verschilt het vaak waarin iemands kwaliteiten liggen: de een kan snel een beweging ‘vertalen’ en uitvoeren, een ander kan zich beter concentreren.

Parkinson blijft een nare ziekte.

Er wordt veel gelachen en mensen dagen elkaar onderling op een positieve manier uit.Ik word er blij van als ik zie dat muziek de mensen kracht en plezier geeft – en als de neurologische muziektherapietechnieken aanslaan. Mensen benadrukken vaak hoe ze het hadden of dat iets goed voor hen werkte. Super om te horen, al gun ik ze zoveel meer.

Elke activiteit een eigen soundtrack

Hier ziet u een filmpje waarin Parkinson patiënt Bob Dawson vertelt hoe hij muziek als medicijn inzet in zijn dagelijks leven met de ziekte. Elke activiteit geeft hij een eigen liedje.

Muziek als medicijn

De wereldberoemde Britse neuroloog Oliver Sacks (1933-2015) schrijft in zijn bestseller Musico – lia over de krachtige effecten van ritme en muziek op het bewegen van Parkinsonpatiënten. Volgens Sacks geeft muziek mensen even ‘vrij’ van Parkinson; muziek geeft ze ‘ ow’ om te lopen, dansen en praten.